Camera’s en sensoren in de stal; veel bedrijven werken er al mee in eenvoudigere vormen zoals tochtigheidsdetectie. Maar de mogelijkheden zijn eigenlijk oneindig. Veehouders bekijken het vooralsnog pragmatisch. Vertrouwen hebben ze wel, maar de kostprijs is in sommige gevallen nog te hoog. Het is aan de ontwikkelaars en de onderzoekers om hierop in te spelen.
De toenemende schaalgrootte van bedrijven gecombineerd met het kritische dierwelzijnsoog van de maatschappij maakt automatisering noodzakelijk. Dat is de mening van Lenny van Erp. Van Erp is namens HAS Den Bosch betrokken bij het KIGO-project* rondom sensortechnologie. “Elke koe is verschillend dus je moet ze ook individueel benaderen.”
De sensortechnologie die momenteel beschikbaar is voor de melkveehouderij, is slechts een fractie van de mogelijkheden, zo weet Van Erp. “Veehouders staan er ook open voor, zo blijkt uit een enquête die in het kader van het KIGO-project is uitgevoerd. De reden waarom het gebruik van sensortechnologie nog niet algemeen is ingeburgerd, is een financiële. Melkveehouders kijken op korte termijn, want een investering in bijvoorbeeld een tochtigheidsdetectiesysteem is een forse. Veehouders kijken altijd eerst naar de aanschafprijs van een installatie en dan pas naar het rendement dat het op kan leveren.”
Camera’s in de stal
Proefsgewijs heeft Van Erp al wel ondervonden dat de koe tal van signalen geeft nog voordat een stoornis daadwerkelijk optreedt. De afgelopen twee jaar zijn in een proefopstelling camera’s geplaatst in meerdere melkveestallen. Mét opmerkelijke conclusies volgens Van Erp. “Een koe die opvallend lang met twee benen in de box stond, bleek een week later kreupel te lopen. Normaal gesproken valt het een veehouder niet op als een koe langere tijd met twee benen in de ligbox staat. Met de juiste sensortechniek kan hij daar op geattendeerd worden.”
Ook positiebepaling in de stal is volgens Van Erp een waardevolle ontwikkeling. “Ik verwacht hier veel van. Niet alleen is het voor de veehouder erg handig om te weten waar een koe zich bevindt. Je zoekt je anders te pletter naar die ene koe waar volgens de computer iets mee is. Maar het is ook een middel om gedragspatronen van de koe in kaart te brengen. Zeker als je ook weet wat de koe doet (liggen/herkauwen) – die techniek bestaat ook al – dan kun je daarmee in de toekomst mogelijk ziekte voorkomen. Dat levert geld op.”
Een ander project dat zich bezighoudt met sensortechnologie is SmartDairyFarming**. Dat heeft zich tot doel gesteld om met behulp van sensortechnologie de duurzaamheid van koeien te verhogen. Drie kernprocessen spelen daarbij een rol volgens Bart Jan Wulfse, projectleider van SmartDairyFarming. “Jongveeopfok, vruchtbaarheid en de transitieperiode hebben de grootste invloed op de duurzaamheid van een veestapel.” Eén van de eerste projecten die SmartDairyFarming heeft geïnitieerd, is het monitoren van de jongveeopfok. Bij 2 van de 7 aangesloten testbedrijven worden gegevens verzameld over een succesvolle jongveeopfok die als input moeten dienen voor de ontwikkeling van sensoren, modellen en praktische managementadviezen.
Wulfse deelt de mening van Van Erp dat de hedendaagse melkveehouderij klaar is voor een automatiseringsslag. “Mits de beschikbare data op een heldere wijze gepresenteerd worden en veehouders niet opgescheept worden met ellenlange attentielijsten. En de techniek moet betrouwbaar zijn. Veehouders vertrouwen de techniek pas volledig als de sensoren bevestigen wat ze zelf ook gezien hebben. Heeft de techniek aangetoond betrouwbaar te zijn, dan durven veehouders er op te varen.”
2020
Gevraagd naar aantallen, denkt Wulfse dat sensortechnologie op grootschalige wijze interessant wordt vanaf 100 koeien. “Bij grotere bedrijven wordt het overzicht op dierniveau minder. Sensortechnologie moet dan ondersteuning bieden.”
Lenny van Erp waagt zich niet aan aantallen. “Willen sensortechnieken echt doorbreken, dan zal de techniek eerst goedkoper moeten worden. Veehouders die streven naar een lage kostprijs zullen er anders niet in investeren.” Toch verwacht Van Erp dat in 2020 meer sensortechnologie in de stal te vinden zal zijn dan vandaag het geval is. “Wij zien sensortechnologie vooral als middel en signaalfunctie: het vertelt de boer waar hij naartoe moet, met welke koe of met welk apparaat iets mis is. Het ondersteunt de veehouder dus, en vervangt hem niet.”
Een systeem als in de akkerbouw waar techniek autonoom beslissingen neemt, voorziet Van Erp voorlopig nog niet. “Als je met levende dieren werkt, vind ik dat ook enigszins griezelig. Liever zie ik apparatuur die de veehouder ondersteunt en wijst op afwijkingen zodat hij zelf de vervolgactie kan bepalen. De mens blijft uiteindelijk een belangrijke schakel in het proces.”
* Het KIGO-project (Kennis Innovatie Groen Onderwijs) is een samenwerkingsverband tussen diverse kennisinstellingen op het niveau van het hoger en middelbaar beroepsonderwijs, belangenbehartiger ZLTO en de Dairy Campus van Wageningen UR. Het project wordt mede gefinancierd door het Nederlandse ministerie van Economische zaken. Doel van het project is data uit nieuwe technologieën in de melkveehouderij vertalen naar praktisch bruikbare kengetallen voor de veehouder en ontwikkeling van lesstofmateriaal voor de opleidingsinstanties. Projectaanvrager Hogeschool HAS Den Bosch heeft een werkgroep precisielandbouw opgericht, waarin docenten van onder meer de opleidingen Tuin- en Akkerbouw, Dier- en Veehouderij en Toegepaste Biologie elkaar bijpraten over techniek in de landbouw met als doel van elkaar te leren.
** In het Noord-Nederlandse project SmartDairyFarming werken bedrijven, kennisinstellingen en melkveehouders samen aan de ontwikkeling van sensortechniek, beslismodellen, procesbeschrijvingen en adviesproducten op het gebied van diergezondheid, vruchtbaarheid en voeding. Met deze middelen kunnen melkveehouders de levensduur van hun koeien verlengen. In 2015 moet het pilotproject zijn afgerond waarbij er tevens een infrastructuur en netwerk is opgebouwd die het mogelijk maken om gegevens, ervaringen en kennis uit te wisselen tussen bedrijven en partners. Op 26 september presenteert SmartDairyFarming haar bedrijf van de toekomst waarin zij de rol van sensortechnieken zullen toelichten. www.smartdairyfarming.nl
