Hoewel de melkveehouderij geen groot gebruiker is van antibiotica, zet de sector toch in op verdere reductie van het gebruik. ILVO onderzocht of kiemdetectie in de melk met sneltesten het selectief gebruik verder kan verfijnen. Hiervoor werd in het eigen proefbedrijf begin 2023 gestart met een nieuw protocol om selectief droog te zetten. Na één jaar bleek het gebruik van antibiotica bij droogzetten gehalveerd. Ondanks dat bleef het aantal mastitisgevallen en het tankcelgetal op een vergelijkbaar niveau.
Het VLAIO-project ‘On Practice Culture’ onderzoekt of niet-ernstige klinische uierontsteking (mastitis) bij melkkoeien selectief kan worden behandeld. Met sneltesten kunnen de kiemen in melkmonsters na 18 tot 24 uur al gedetermineerd worden. Op basis van het verkregen resultaat wordt de koe wel of niet met antibiotica behandeld.
Sneltesten en selectief droogzetten
Op het ILVO melkveebedrijf werd in het kader van dit project ook getest of sneltesten kunnen helpen bij het droogzetten. Standaard wordt er al per koe beslist hoe ze wordt drooggezet op basis van mastitisgevallen in het verleden en de gezondheid van de uier in de laatste maanden van de lactatie. Koeien zonder uierproblemen worden op deze manier al vaak zonder antibiotica drooggezet. ILVO testte of deze behandelstrategie nog verfijnd kan worden met sneltesten en werkte daarvoor een nieuw protocol uit.
Nieuw protocol voor antibiotica
Concreet wordt voor elke koe één week voor droogzetten van alle uierkwartieren een melkmonster genomen. Dit monster wordt getest op verhoogd celgetal, wat kan wijzen op uierontsteking. Bij koeien met een verhoogd celgetal, wordt een sneltest gebruikt om de kiemen te detecteren en identificeren. Als er geen bacteriegroei is of het betreft een minder gevaarlijke bacterie, dan wordt de koe zonder antibiotica doorgezet. Als er besmetting is met verschillende soorten of gevaarlijke bacteriën, dan wordt de koe wel met antibiotica drooggezet.
Koeien met een voorgeschiedenis van uierontsteking, worden ondanks negatieve monsters wel standaard met antibiotica drooggezet. De test om een verhoogd celgetal op te sporen in melkmonsters, blijkt namelijk onvoldoende gevoelig om uierkwartieren met licht verhoogd celgetal te detecteren. Dit leidde tijdens het testjaar 2023 op het ILVO melkveebedrijf tot een lichte verhoging in het aantal mastitis gevallen en van het gemiddeld tankcelgetal, waarna het protocol voor koeien met een risicovolle voorgeschiedenis weer werd aangepast.
Gebruik antibiotica daalt drastisch
Na een jaar selectief droogzetten na kiemdetectie blijkt het gebruik van antibiotica bij droogzetten op het ILVO melkveebedrijf drastisch gedaald. Ten opzichte van het gemiddeld verbruik van uiertubes met antibiotica in de jaren 2020 tot 2022 lag het verbruik ervan in 2023 zo’n vijftig procent lager.
Matthieu Frijlink van het Rundveeloket: “Volg steeds het advies gebaseerd op mastitisgevallen in het verleden en de gezondheid van de uier in de laatste maanden van de lactatie. Gebruik de sneltesten vervolgens om de behandeling te verfijnen tot op kwartierniveau. Zo maakt kiemdetectie via sneltesten het mogelijk nog selectiever droog te zetten zonder antibiotica, zonder de gezondheid van de koeien nadelig te beïnvloeden.”
Oefening vereist
In het VLAIO-project ‘On Practice Culture’ wordt ook onderzocht hoe een correcte kiemdetectie snel georganiseerd kan worden. De detectie moet immers snel, maar zeker ook correct uitgevoerd worden. Het nemen en verwerken van de melkmonsters vergt heel wat technische kennis en voldoende routine bij uitvoeren van de verschillende handelingen is zeker aangewezen.
Ervaring in de praktijk toont aan dat, zelfs na een grondige opleiding, heel wat oefening nodig is om voldoende bruikbare resultaten te genereren. Verwerken van de monsters in de dierenartsenpraktijk zal in veel gevallen dan ook de beste resultaten opleveren.
Een correct opgesteld en uitgevoerd protocol voor het verantwoord selectief droogzetten aan de hand van sneltesten, kan het antibioticagebruik in de melkveehouderij verder reduceren zonder de gezondheid van de koeien of de melkproductie aan te tasten.
Bron: ILVO
