Een aantal wetenschappers, artsen en dierenartsen heeft een ‘Oproep tot het onderzoeken van de effecten van dieren in onze omgeving op de volksgezondheid’ aan zowel onze federale als Vlaamse overheid gericht.
Ze deden dit op 24 augustus 2020 in een open brief. Geadresseerden zijn:
- Maggie De Block, Federaal minister van Volksgezondheid
- Zuhal Demir, Vlaams minister van Omgeving
- Hilde Crevits, Vlaams minister voor Landbouw en Viceminister president
- Wouter Beke, Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid
In het licht van de coronauitbraak verwijzen ze naar enkele onderzoeksrapporten die de relatie tussen virusuitbraken en dieren in onze omgeving in kaart brengen. Ze duiden op de conclusie dat door de toename van de wereldbevolking en in relatie hiermee de verhoogde contacten met wilde dieren, gezelschapsdieren en intensief gekweekte nutsdieren het risico op virusoverdracht van dier naar mens (zoönose) en van mens naar dier (omgekeerde zoönose) verhogen. Covid-19 en het influenzavirus worden als voorbeelden uitdrukkelijk vermeld.
“Ook Vlaanderen wordt gekenmerkt door een grote densiteit aan dieren, met bijbehorende risico’s”, gaat het verder. “In 2017 plaatste de West-Vlaamse Milieufederatie het ontbreken van Vlaams onderzoek naar de gezondheidseffecten voor omwonenden op de agenda met een literatuurstudie waarbij de meest recente onderzoeken werden gebundeld. Een vervolgonderzoek, in opdracht van de Provincie West-Vlaanderen en uitgevoerd door ILVO, kwam tot de conclusie dat specifiek voor de Vlaamse context te weinig gegevens beschikbaar zijn om betrouwbare uitspraken te doen. ILVO riep op tot het verder definiëren van onderzoeksvragen. Er kwam een aanzet met een conceptnota voor onderzoek, maar die strandde bij gebrek aan middelen en onvoldoende draagvlak bij de werkgroep. Het bleef daarna stil, terwijl de onrust bij de omwonenden niet is verdwenen. Naast het risico op overdracht van pathogenen bij contact met dieren zijn er specifiek aan de intensieve veehouderij nog bijkomende risico’s verbonden. Ook fijn stof, endotoxinen, geurhinder en antimicrobiële resistentievorming houden een potentieel risico of een bewezen gezondheidseffect in.”
De opstellers van de brief vragen volgende concrete actiepunten:
- Stel een werkgroep samen die zich toelegt op het definiëren van de onderzoeksvragen en opzetten en uitvoeren van dit onderzoek vanuit het One Health-principe. Maak hier de gepaste onderzoeksbudgetten voor vrij. Stel een transparante stuurgroep met gezondheidsprofessionals en middenveld actoren samen om dit proces op te volgen en voorzie hiervoor de nodige middelen.
- Breng de densiteit van wilde, gezelschapsdieren en nutsdieren lokaal in kaart en koppel deze aan de densiteit van bewoners. Koppel de reeds gekende densiteit van nutsdieren aan een gradiënt voor expositie rekening houdend met aantal/aard/afstand dier-omwonende.
- Breng de circulatie van pathogenen (virussen, bacteriën, parasieten) bij mens en dier (wild, gezelschapsdieren en intensief gekweekte nutsdieren) in beeld met de bedoeling een inschatting te kunnen maken van zoönosen en omgekeerde zoönosen.
- Onderzoek de mogelijkheden om de circulatie van nieuwe pathogenen bij mens en dier zo snel mogelijk op te sporen, genetisch te identificeren en te controleren. Draaiboeken dienen hieromtrent opgesteld te worden.
- Voer onderzoek naar het mogelijke effect van nabije veestallen op het microbioom neus en darm van omwonenden en de werknemers actief in deze sector.
- Voer in het bijzonder ook onderzoek naar de welzijns- en gezondheidseffecten van geurhinder op omwonenden.
- Breng de risico’s van fijn stof, endotoxinen, resistente schimmels en bacteriën op lokale en regionale schaal in kaart.
- Organiseer de afstemming tussen zowel de Vlaamse, Waalse en Europese onderzoekers. In het bijzonder de onderzoekers van de VGO in Nederland. Betrek daarnaast ook het middenveld, om de agenda van het Vlaamse onderzoek gestalte te geven.
- Voer het voorzorgsprincipe in binnen de milieu-effectenrapportage (MER) en baseer deze op de conclusies uit bovenstaand onderzoek. Neem mens en gezondheid op als sleuteldiscipline in het MER.
- Voer een actieve bevraging uit van mensen in de buurt van stallen, om beeld te krijgen van de de zorgen, klachten en werking van de huidige mitigerende maatregelen.
Voor de volledige open brief en de namen van de schrijvers klik:
Brief aan de beleidsmakers_ mens_dier interactie in relatie tot de volksgezondheid
