PneumoNEE is een project dat zorgt voor de ontwikkeling en de toepassing van hulpmiddelen om longontsteking bij kalveren op te sporen en gericht te behandelen op maat van het individuele dier. Het is een VLAIO-landbouw traject van DGZ en de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent dat gedurende vier jaar zal lopen.
Het project PneumoNEE is met de lancering van de website www.pneumonee.be begin 2021 officieel van start gaat. De eerste proeven in het veld werden reeds uitgevoerd door dierenarts Stan Jourquin, één van de onderzoekers van het project. Hij legt zich voornamelijk toe op de snelscan longecho. “De mogelijkheden met PneumoNEE zijn groot. Recente studies geven aan dat we op een keerpunt zitten op het vlak van diagnostiek, behandelingsstrategieën en antibioticagebruik. Met dit project slaan we de juiste weg in.”
Tot 70 procent antibioticagebruik bij kalveren ingezet tegen pneumonie
Zoals alle andere jonge dieren komen ook kalveren in de eerste levensmaanden in contact met luchtweginfecties. Maar door het stalklimaat en de omstandigheden waarin ze worden gehouden, ontwikkelen kalveren vaker een ernstige longontsteking of pneumonie. Pneumonie bij kalveren is één van de hoofredenen voor economische verliezen in de kalveropfok/-afmest en heeft een niet te onderschatten impact op latere prestaties en het dierenwelzijn. Met de huidige behandelingsstrategie wordt 60 tot 70 procent van het antibioticagebruik bij kalveren ingezet in de strijd tegen pneumonie.
“We zijn er ons van bewust dat er vaak voor een groepsbehandeling wordt gekozen, uit angst voor besmetting van gezonde dieren door zieke dieren,” zegt professor Bart Pardon van de Universiteit Gent. “Vandaag beschikken we wel over betrouwbare en praktisch haalbare methodes om te detecteren welke dieren nood hebben aan antibiotica zodat we de overige dieren met een gerust hart onbehandeld kunnen laten.”
Volgens Pardon hebben enkel dieren met longontsteking antibiotica nodig en niet deze met een infectie van de neus of keel. Infecties van deze bovenste luchtwegen zijn verantwoordelijk voor 60 procent van de hoestuitbraken en worden vaak door een virus veroorzaakt. Een onderscheid maken is dus van essentieel belang om verdere stappen en/of een correct behandelingsplan uit te voeren.
Pneumonie sneller opsporen
40 procent van de kalveren heeft pneumonie zonder ook maar enig symptoom te vertonen. Het probleem is dus veel groter dan we zelf kunnen waarnemen. Een snelle en goede opsporing is dan ook een voortdurende uitdaging. Daarom wil de Gentse universiteit binnen het PneumoNEE-project een groep dierenartsen trainen in de snelscan longecho. Deze methode is niet alleen snel maar ook uitermate doeltreffend in het opsporen van pneumonie bij kalveren. Binnen het project zullen er ook hulpmiddelen ontwikkeld worden die veehouder én dierenarts tijdig helpen alarmeren, zodat ze kunnen inschatten wanneer en op welke manier het zinvol is om kalveren te bemonsteren en op maat te behandelen.
“Er is vandaag veel mogelijk dankzij technologie. Alleen weten we nog niet goed welke factoren, gelinkt aan het dier, de omgeving of andere elementen, we het beste volgen om longontsteking te controleren en te detecteren. Met PneumoNEE willen we daar een antwoord op vinden en hulpmiddelen ontwikkelen die toegankelijk en gemakkelijk toe te passen zijn voor elk type bedrijf, gaande van een hulpmiddel op papier tot volledige automatisatie”, zegt Thomas Lowie, een jonge onderzoekers op het project.
Koen de Bleecker, dierenarts bij DGZ, noemt dit project “een unieke kans om als Vlaamse rundveesector een verschil te maken in zowel economisch rendement, als om te tonen op welke positieve en professionele manier deze sector bijdraagt tot grotere maatschappelijke uitdagingen.” Daarom zet het project ook volop in op communicatie met de veehouder en de dierenarts door hen te informeren over de belangrijke rol die zij spelen in het onder controle houden van de gevolgen van pneumonie, zowel voor dier als mens.
Snelscan longecho
Echografie van de longen is de meest betrouwbare en economisch haalbare methode om pneumonie vast te stellen op het landbouwbedrijf. Aan de Universiteit Gent werd een snelscan longecho methode ontwikkeld. Die laat enige training toe om bij 95 procent van de gevallen een correcte diagnose van pneumonie te stellen. Zo worden alleen die kalveren behandeld die het nodig hebben, maar ook de behandelingsduur kan hier aan gekoppeld worden.
Eén van de doelen van het PneumoNEE project bestaat erin om dierenartsen in deze methode te trainen, zodat zij op hun beurt hun veehouders kunnen helpen richting een betere aanpak van pneumonie. De training bestaat uit een online trainingsmodule met oefeningen en praktische sessies gevolgd door een praktijkexamen. De dierenartsen die de trainingsmodule en het praktijkexamen succesvol afronden, worden gecertificeerd. De eerste echotrainingen worden volop georganiseerd waarbij de eerste van in totaal 200 doelbedrijven met hun dierenartsen ervaring opdoen met snelscan longecho. Voor veehouders worden in de toekomst allerlei events georganiseerd, waaronder informatievergaderingen over pneumonie, de snelscan longecho en antibioticumbehandeling.
Meer info op www.pneumonee.be.
Bron: naar persartikel DGZ – 12 januari 2021
PneumoNEE-project, nieuwe aanpak in strijd tegen luchtweginfecties bij kalveren
