Sinds het zogenaamde stikstofarrest van de Raad voor Vergunningsbetwisting van eind februari 2021 werden zo goed als alle omgevingsvergunningsaanvragen geblokkeerd, er ontstond als het ware een tijdelijke vergunningenstop. Sindsdien heeft de regering al meermaals geprobeerd om tot een nieuw stikstofbeleid te komen dat de stikstofemissies drastisch moet aanpakken, zonder succes. Op zondag 2 mei kwam Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir met een ministeriële instructie die voor tijdelijke rechtszekerheid zou moeten zorgen.
Tussentijds kader
In het ondertussen befaamde stikstofarrest wordt het significantiekader dat van toepassing is voor vergunningsaanvragen met stikstofuitstoot onderuit gehaald. De overheid gebruikte in het kader van de Programmatorische Aanpak Stikstof (PAS) reeds enkele jaren dit kader. De individuele drempel voor de uitstoot van ammoniak (NH3) werd in het voorlopige PAS vastgelegd op 5 procent van de kritische depositiewaarde die een bepaald habitattype kan verdragen zonder er hinder van te ondervinden. Herinner daarbij de brieven uit 2015 met kleurcode groen (minder dan 5 procent bijdrage).
Met de huidige instructie wenst de minister tussentijds mogelijkheden te bieden aan de ondernemer in afwachting van een definitief PAS. Maar een lezing van deze nota leert ons dat de mogelijkheden voor de landbouwsector in dit tussentijds kader uiterst beperkt zijn. Voor elke aanvraag met ammoniakuitstoot zal een individuele beoordeling opgemaakt moeten worden. Hierdoor kunnen nieuwe omgevingsvergunningsaanvragen opnieuw ingediend en beoordeeld worden, maar het is duidelijk dat de ontwikkelingsmogelijkheden klein zullen zijn.
Passende Beoordeling
Een omgevingsvergunningsaanvraag met ammoniakemissies zal voortaan steeds vergezeld moeten worden van een passende beoordeling. Dit is een natuurstudie waarbij de effecten op de omliggende Speciale Bescherming Zones (SBZ) en Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) -gebieden ten gronde dienen onderzocht te worden. Indien uit de passende beoordeling blijkt dat er geen significant negatieve effecten zijn op de habitattypes in voornoemde gebieden, dan kan de overheid deze aanvraag vergunnen. Op dit moment is er echter geen beoordelingskader met vaste criteria. Dit in tegenstelling tot de stikstofemissies door industrie en verkeer waar er wel een duidelijk beoordelingskader vervat zit in de ministeriële instructie.
Zeer recent zijn er naar aanleiding van de ministeriële instructie richtsnoeren bekendgemaakt die een richting aangeven op welke manier toekomstige aanvragen met ammoniakemissies beoordeeld moeten worden. Het is momenteel nog onduidelijk welke concrete handvaten er hiervoor zullen gehanteerd worden bij de adviesverleners. Er wordt gesproken over principes in plaats van een kader met vaste drempels. Elke aanvraag zal individueel getoetst worden aan de hand van de passende beoordeling. De sleutel zal liggen in het advies van Agentschap Natuur en Bos (ANB).
Ammoniakreductie
Tevens zal bij iedere omgevingsvergunningsaanvraag maximaal moeten ingezet worden op ammoniakreducties, minstens door met ammoniakemissiearme stalsystemen en maatregelen uit de PAS-lijst te werken. Daarnaast herhaalt de instructienota dat bedrijven met een impact van meer dan 50 procent (brieven met kleurcode rood) geen nieuwe vergunning kunnen krijgen.
Wat betekent dit nu concreet voor de rundveehouderij?
Alhoewel de nota erg vaag blijft, lijken er toch nog kansen om een rundveebedrijf verder te ontwikkelen. De specifieke habitattypes en/of soorten in, en de ligging ten opzichte van SBZ en VEN
zal hierbij van groot belang zijn. Daarnaast zal de implementatie van ammoniakemissie-reducerende maatregelen cruciaal zijn om de ammoniakemissies te kunnen beperken.
In tegenstelling tot de varkens- en pluimveesector bestaat er geen lijst van ammoniakemissiearme stalsystemen die toegepast moet worden bij een nieuw te bouwen rundveestal. Naar aanleiding van de PAS-wetgeving werd echter wel een PAS-lijst opgesteld. Deze verzamelt per diercategorie technieken en maatregelen om de stikstofuitstoot te verminderen. Met name voor de diercategorie melkkoeien zijn er momenteel diverse maatregelen mogelijk die zorgen voor een reductie van 5 tot 45% ammoniak, zoals bv. de toepassing van bepaalde vloersystemen, het beweiden in groep, het reinigen van vloeren door mestschuiven/mestrobot, …. Daarnaast staan ook twee luchtwassers vermeld op deze PAS-lijst. Deze zijn momenteel nog in experimentele fase, maar bij een correcte toepassing kan dit tot 45 procent reductie van ammoniak leiden. Tot slot zijn er ook bepaalde combinaties van technieken mogelijk.
Voor andere diercategorieën (zoogkoeien, jongvee en stieren) zijn er eveneens erkende systemen op de PAS-lijst. Deze spelen allen in op het principe van beweiden.
Way forward
Het toepassen van milieuvriendelijke en innovatieve technieken zal een zeer belangrijke rol spelen in de toekomstige vergunningverlening. In het tussentijds kader wordt hier alleszins de nadruk op gelegd, en wellicht zal in het definitieve PAS-kader ook een verdere verankering plaats vinden. De Vlaamse regering voorziet tegen eind 2021 het definitieve PAS.
Voor de volledige instructie klik HIER
Tekst: Patrick Herijgers en Carl De Braeckeleer, adviseurs bij studie- en adviesbureau DLV
